Inhoud

• Wat doet rituximab en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik rituximab gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

rituximab

Rituximab is een monoklonaal antilichaam. Dit is een doelgerichte remmende stof (’targeted therapy’). Het werkt tegen bepaalde immuuncellen en remt ook afweerreacties in het lichaam.

Artsen schrijven het voor bij bepaalde vormen van bloedkanker (leukemie) en lymfeklierkanker (non-Hodgkin-lymfoom). Ook bij ziekten waarbij het afweersysteem per ongeluk de eigen lichaamscellen aanvalt:

• reumatoïde artritis (reuma);
• vaatwandontsteking (vasculitis, de ziekte van Wegener);
• bepaalde ernstige huidaandoeningen (pemphigus vulgaris);
• de bloedstollingsziekte ITP.

Wat doet rituximab en waarbij gebruik ik het?

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen, waarbij lichaamscellen zich ongeremd vermenigvuldigen. Het gevolg is tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die fataal kan zijn als men er niets aan doet.

Dankzij nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling voor veel soorten kanker mogelijk.

Rituximab helpt bij de bestrijding van verschillende vormen van kanker die te maken hebben met afweercellen:

• Leukemie, een vorm van bloedkanker waarbij er te veel van een bepaald soort witte bloedcellen in het bloed aanwezig is.
• Lymfeklierkanker (lymfoom), een kanker in het lymfestelsel. Het lymfestelsel bestaat uit de lymfeklieren, de milt, amandelen, het beenmerg en de zwezerik (thymus). Er zijn verschillende vormen van lymfeklierkanker, bijvoorbeeld het non-Hodgkin-lymfoom.

Oorzaak
In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen. Bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen.
Bij een celdeling ontstaan uit één cel 2 dochtercellen, met exact hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt, beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De dochtercellen van elke cel bevatten dezelfde beschadiging in het DNA. Daardoor gaan ook deze cellen zich ongeremd delen, met kanker tot gevolg.

Hoe de beschadiging in het DNA ontstaat, is vaak onbekend. Het lijkt soms te komen door chemische stoffen als teer in tabaksrook, of door asbest, alcohol, te veel of te vet voedsel, straling of door een erfelijke aanleg.

Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. Sommige klachten komen bij vrijwel alle kankersoorten voor, zoals erge vermoeidheid, gebrek aan eetlust en sterke vermagering (bijvoorbeeld meer dan 3 kilo per maand).

• Bij leukemie: zwellingen in hals, oksels en liezen. Ook kunt u een vergrote milt en lever krijgen. Dat voelt u soms als pijn linksboven in de buik. Verder vaker infecties, bloedneuzen en blauwe plekken.
• Bij lymfeklierkanker: zwellingen van de lymfeklieren (in hals, onder de oksels en in de liezen), koorts en nachtelijk zweten. De ziekte verloopt traag en verergert in de loop van tientallen jaren.

Werking
Rituximab doodt een bepaald soort immuuncellen (B-lymfocyten). Hierdoor remt het kanker als die wordt veroorzaakt door deze immuuncellen.

Lees meer over kanker . “

Reumatoïde artritis

Verschijnselen
Reumatoïde artritis (RA) is een ontsteking van de gewrichten. Het geeft pijn, stijfheid en zwelling in de gewrichten van bijvoorbeeld de handen, polsen, enkels of voeten. Meestal komen de verschijnselen links en rechts in dezelfde gewrichten voor.
Door de ontsteking wordt het gewricht dik en gevoelig, soms ook warm. Na een tijd raken de gewrichten beschadigd.

Oorzaak
Reumatoïde artritis is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het lichaam antistoffen maakt tegen eigen lichaamscellen, in dit geval van de gewrichten. Hierdoor ontstaat een ontsteking die het gewricht verder beschadigt. Het is onbekend waarom het lichaam zich keert tegen de eigen cellen.

Behandeling
Artsen schrijven rituximab voor als andere medicijnen (TNF-alfa-remmers) niet werken.

U krijgt rituximab samen met methotrexaat.

Werking en effect
Rituximab doodt een bepaald soort immuuncellen (B-lymfocyten). Hierdoor remt het de immuunreacties binnen uw lichaam die leiden tot reuma.

Lees meer over reumatoïde artritis . “

Vaatwandontsteking

Een ontsteking van de wand van bloedvaten wordt ook wel vasculitis genoemd. Deze ontstekingen kunnen in het hele lichaam voorkomen of in een bepaald deel van het lichaam. 
Vaak is de oorzaak een fout in het afweersysteem, waarbij de afweer zich richt tegen de eigen cellen van de vaatwand. Hierdoor raakt de wand van de bloedvaten ontstoken. Door littekens op de vaatwand worden de bloedvaten langzaam nauwer. Het bloed kan minder goed doorstromen, waardoor organen en weefsels minder goed werken.

Verschijnselen
Algemene verschijnselen zijn vermoeidheid, koorts en gewichtsverlies. Verder kunnen andere klachten ontstaan. Dit hangt af van de plaats waar de vaatwandontsteking zit. Bijvoorbeeld huidklachten, gewrichtspijn of buikpijn.

Behandeling
Rituximab onderdrukt de lichaamseigen afweer. Dit remt de ontstekingen.

Lees meer over vaatwandontsteking . “

Ziekte van Wegener

De ziekte van Wegener is een vorm van vaatwandontsteking in neus, longen en nieren. De eerste verschijnselen zijn langdurige verkoudheid, aanhoudende bijholteontsteking, neusverstopping en neusbloedingen.

Zie verder Vaatwandontsteking.

 

Lees meer over ziekte van wegener . “

Overige huidaandoeningen

Rituximab wordt ook gebruikt bij ernstige huidaandoeningen die zijn veroorzaakt door ontstekingen. Bijvoorbeeld bij pemphigus vulgaris (blaarziekte), een ernstige huidaandoening waarbij er blaasjes en blaren ontstaan op de huid en slijmvliezen.

Werking
Rituximab onderdrukt de ontstekingen, waardoor de huidziekte kan genezen.

Lees meer over overige huidaandoeningen . “

Bloedstollingsziekten

Rituxumab wordt gebruikt bij de bloedstollingsziekte immuun trombocytopenie (ITP), als andere medicijnen onvoldoende helpen. ITP is een auto-immuunziekte. Dit betekent dat het afweersysteem de eigen cellen aanvalt, in dit geval de bloedplaatjes. Dit maakt de bloedplaatjes kapot die zijn nodig voor de bloedstolling, bijvoorbeeld bij wonden. Door te weinig bloedplaatjes ontstaan er snel bloedingen. Dit herkent u bijvoorbeeld aan kleine puntjes onder de huid (puntbloedingen), sneller blauwe plekken, een bloedneus of bloedend tandvlees.

Werking en effect
Rituximab doodt een bepaald soort immuuncellen (B-lymfocyten). Dit remt het afweersysteem. Hierdoor worden minder bloedplaatjes afgebroken en stijgt de hoeveelheid bloedplaatjes in uw bloed. Zo heeft u minder kans op bloedingen.

Lees meer over bloedstollingsziekten . “

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Dit medicijn heeft een krachtige werking op de celdeling, vooral van kankercellen, maar ook van gezonde lichaamscellen. Hierdoor kunnen bijwerkingen ontstaan, bijvoorbeeld op plaatsen waar de cellen zich van nature snel delen. Dit zijn de slijmvliezen van mond, maag en darmen, huid, haren en bloed.

Door de lijst van bijwerkingen kan het lijken dat het medicijn erger is dan de kwaal. Maar de bijwerkingen komen lang niet bij iedereen in dezelfde mate voor. Ook gaan de bijwerkingen na de behandeling langzaam over.

De belangrijkste bijwerkingen zijn de volgende.

Regelmatig (bij meer dan 30 op de 100 mensen)

• Reactie op het infuus of de injectie, meestal koorts, rillingen of stijfheid.

  Ook kunt u last krijgen van misselijkheid, te lage bloeddruk, huiduitslag, hoofdpijn. Ernstige reacties kunnen ook optreden. Bijvoorbeeld zwellingen, benauwdheid en hartklachten. De arts of verpleegkundige zal uw tijdens het infuus of de injectie en daarna regelmatig controleren. Als de reactie tijdens het infuus optreedt, zal de verpleegkundige het infuus tijdelijk stoppen.
  Deze reacties komen het vaakst voor bij de eerste en tweede keer dat u dit medicijn krijgt. De klachten beginnen dan meestal binnen 2 uur nadat u dit medicijn krijgt. Bent u overgevoelig voor dit medicijn? Dan is dit vaak binnen enkele minuten. Bij sommige mensen ontstaan er pas klachten na enkele dagen. Bel uw arts of verpleegkundige als deze verschijnselen pas thuis optreden. Artsen schrijven vaak andere medicijnen voor om deze klachten te verminderen, zoals een pijnstiller.

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Meer kans op infecties, bloedarmoede en bloedingen. Dit komt door bijwerkingen in het bloed.

  Neem contact op met uw arts bij de volgende verschijnselen: extreme vermoeidheid, onverklaarbare koorts of keelpijn, onverklaarbare blauwe plekken of bloedneuzen, blaasjes in de mond of keel, verkoudheid, griep, steenpuisten of andere huidinfecties.

• Longontsteking, zelden infectie van de longen en luchtwegen, pijn op de borst en benauwdheid. Krijgt u het benauwd? Neem dan contact op met uw arts.

• Zwelling van het gezicht, lippen, mond, tong of keel. Dit is een vorm van overgevoeligheid. U kunt hierbij erg benauwd worden. Waarschuw dan direct uw arts.

   

   

• Huiduitslag en jeuk. Zelden galbulten. In zeldzame gevallen komt dit door overgevoeligheid voor dit medicijn (zie zelden – overgevoeligheid).

• Hoofdpijn, rillingen en een zwak gevoel

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid. Zelden buikpijn, diarree, braken, verstopping, brandend maagzuur, weinig eetlust en gewichtsverlies. Zeer zelden een opgezette buik.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. U merkt dit aan huiduitslag, galbulten of jeuk. Raadpleeg dan uw arts.

  Een ernstige overgevoeligheid merkt u aan flauwvallen of een zwelling van het gezicht, lippen, mond, tong of keel. U kunt hierbij erg benauwd worden. In zeer zeldzame gevallen ontstaat er een ernstige huidaandoening met blaren op de huid. Waarschuw in al deze gevallen direct een arts of ga naar de Eerste-hulpdienst.

  Als u overgevoelig bent voor dit medicijn, mag u het niet meer gebruiken. Geef dit daarom aan de apotheker door. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

• Zwelling van uw armen, benen of gezicht. Neem contact op met uw arts.

  Dit komt omdat uw lichaam meer vocht kan vasthouden (oedeem). Soms kan zwelling een symptoom zijn van overgevoeligheid. Neem daarom altijd contact op met uw arts.

• Doof of tintelend gevoel in handen of voeten. Zeer zelden zenuwschade.

  Waarschuw uw arts als u hier last van krijgt.

• Slapeloosheid, vermoeidheid, duizeligheid, een onrustig gevoel, veel zweten

• Een snelle hartslag, lage bloeddruk of hoge bloeddruk. Zeer zelden hartproblemen (zie zeer zelden hartproblemen).

  Raadpleeg uw arts als u last krijgt van uw hart.

• Pijn, bijvoorbeeld rugpijn, spierpijn, keelpijn.

• Koude rillingen, loopneus, opvliegers

• Ontsteking van de voorhoofdholte

• Klachten van ogen en oren. Zoals suizende oren, oorpijn, oogontsteking en droge ogen. In zeer zeldzame gevallen doofheid of (veel) slechter zien.

• Haaruitval en kaalheid. Niet alleen van hoofdhaar, maar ook van wenkbrauwen, wimpers, oksel- en schaamhaar. Na de behandeling zal het haar na ongeveer een maand weer gaan groeien.

• Mondzweren

• Depressief of nerveus gevoel

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Smaakverlies of een ongewone smaak in de mond

• Hartproblemen. Zoals pijn op de borst, een snelle, onregelmatige hartslag, hartaanval of hartfalen.

  Raadpleeg uw arts als u last krijgt van uw hart.
  Krijgt u last van pijn op uw borst? Of bent u kortademig, benauwd, snel moe en merkt u dat uw enkels dikker worden? Waarschuw dan meteen uw arts.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik rituximab gebruiken met andere medicijnen?

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Vaccins. Dit medicijn kan ervoor zorgen dat sommige vaccins minder goed werken. Ook kan dit medicijn de kans op bijwerkingen van deze vaccins verhogen. U mag deze vaccins niet gebruiken. Voorbeelden hiervan zijn bof-mazelen-rodehondvaccin (BMR), gelekoortsvaccin, rotavirusvaccin en BCG-vaccin werken minder goed door. Overleg met uw arts als u gevaccineerd gaat worden.
  Bij andere vaccins moet u soms een extra vaccinatie krijgen of moet uw bloed onderzocht worden om te kijken of het vaccin goed heeft gewerkt. Voorbeelden van deze vaccins zijn influenzavaccin, tetanusvaccin en vaccin tegen baarmoederhalskanker. Overleg hierover met uw arts.

Twijfelt u eraan of de bovenstaande wisselwerking voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden?
Ja, dat kan. Dit medicijn heeft geen invloed op hoe goed u kunt autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol irriteert de slijmvliezen van het maagdarmkanaal. Het vergroot daardoor de kans op bijwerkingen op de maag en darmen. Gebruik daarom liever geen alcohol tijdens de kuur en zolang u last heeft van uw maag en darmen.

alles eten?
U kunt alles eten wat uw maag of darmen verdragen. Bepaalde soorten voedsel zijn echter af te raden als u last heeft van uw maag.

Op deze site kunt u onder ‘Klachten & ziektes’, ‘Maagklachten‘ adviezen vinden voor mensen met maagklachten.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als u zwanger bent of binnenkort zwanger wilt worden. Het is onvoldoende bekend of dit medicijn schadelijk is voor het ongeboren kind. Tijdens de chemokuur en tot 12 maanden daarna mag u niet zwanger worden. Bespreek met uw arts een betrouwbare vorm van anticonceptie.

Borstvoeding
Geef GEEN borstvoeding als u dit medicijn gebruikt. Geef ook geen borstvoeding tot 6 maanden daarna. Dit medicijn komt in heel kleine hoeveelheden terecht in de moedermelk komt. Het is niet bekend of het schadelijk is voor de baby.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Dit medicijn moet onder toezicht van een arts of verpleegkundige in een ziekenhuis worden toegediend.

Hoe?

• Infuus: u krijgt het infuus in het ziekenhuis. Het infuus duurt meestal een half tot anderhalf uur. Na het infuus moet u enige uren in het ziekenhuis blijven. Zo kan de arts of verpleegkundige er op letten of u goed op het infuus reageert.
• Injectie: uw arts of verpleegkundige zal de vloeistof via een injectie langzaam in 2 tot 5 minuten vlak onder uw huid spuiten.

Wanneer?

• Infuus: u krijgt het infuus meestal 1 keer per week. Soms is de dosering 1 keer in de 3 weken.
• Injectie: u krijgt de injectie 1 keer in de 3 weken.

Hoelang?
U kunt dit medicijn gebruiken zolang het goed werkt bij uw aandoening.